Το δικό μας “σπίτι”
Σ’ έναν τόπο με καθαρό αέρα, μακρά Ιστορία και σπάνιο φυσικό πλούτο, αποφασίσαμε να χτίσουμε το δικό μας “σπίτι”, μετά από δεκατρία χρόνια λειτουργίας του Οργ. Διατροφής και Περιβάλλοντος «Ηλέσιον» και περισσότερα από σαράντα χρόνια έρευνας.
Στη σκιά της Ακρόπολης των Δωριέων, στα υψίπεδα της επιβλητικής Γκιώνας και του περήφανου Παρνασσού, στην καρδιά του χωριού των διανοουμένων, τα Καστέλλια (Φωκίδας), υπάρχει ένα εντυπωσιακό πέτρινο κτίριο, που στο πέρασμα των ετών υπήρξε σημείο αναφοράς και σ’ αυτό επιλέξαμε να στεγάσουμε το οινοποιείο του Οργ. Ηλέσιον.
Κάθε του πέτρα έχει να πει και μια ιστορία. Κάθε του σπιθαμή είναι γεμάτη ελπίδες, όνειρα, ικανοποίηση, χαρά, αλλά και μόχθο, πόνο, δάκρυα κι αγωνία.
Μια μοίρα θαρρείς κοινή με εκείνη του Ηλέσιον. Γι’ αυτό και το αγαπήσαμε διπλά.
Ο χρόνος και οι καιρικές συνθήκες, είχαν μαζί του σχέσεις πάθους και έτσι χρειάστηκε να δουλέψουμε πάρα πολύ, ώστε να ανακαινιστεί και να μετατραπεί σε οινοποιείο. Είμαστε συγκινημένοι που παρά τις αντιξοότητες κατορθώσαμε να του ξαναχαρίσουμε τη νιότη, ενώ παράλληλα έμεινε ζωντανή η Ιστορία του.
Οι ντόπιοι μας υποδέχθηκαν με ζεστασιά και όταν έμαθαν τα σχέδιά μας χάρηκαν. Αλήθεια, αυτή η ομάδα που έφτασε στα μέρη τους, το έκανε για καλό. Για την ζωή που πρέπει να συνεχιστεί, για την αγάπη στη φύση και στην παράδοση. Για τον Άνθρωπο.
Σ’ ετούτο εδώ το καινοτόμο οινοποιείο θα «γεννιούνται» στο εξής οι φυσικοί, βιολογικοί άκρατοι οίνοι μας, με βάση τα αρχαιοελληνικά πρότυπα, το Ειδύλλι και το Σταφυλόμελο, από βιολογικές, τοπικές ελληνικές ποικιλίες και άγρια γηγενή αμπέλια τα οποία θα αναγεννήσουμε.
Είναι για μας πολύ σημαντικό το γεγονός ότι πλέον θα κάνουμε οινοποίηση σε έναν δικό μας χώρο, έχοντας τον απόλυτο έλεγχο της παραγωγής και των πιστοποιήσεων.
Πάντα υπό την επίβλεψη του θεού Διόνυσου και με την μουσική υπόκρουση και τους χορούς της κουστωδίας του, που θα χαρίσουν στα τελικά προϊόντα τις προϋποθέσεις του «ευ ζην»!
Να σημειώσουμε ότι, τον πίνακα που κοσμεί το οινοποιείο μας, δημιούργησε για μας ο εξαιρετικός ντόπιος ζωγράφος Τριαντάφυλλος Ελευθερίου, μετά από δικό μας κάλεσμα και τον ευχαριστούμε θερμά.
Η Ιστορία του κτιρίου
Ένα συγκλονιστικό ιστορικό συμβάν, σημάδεψε το πέτρινο κτίριο που έμελλε -πολύ αργότερα- να στεγάσει το οινοποιείο του Οργ. Ηλέσιον:
Η εκτέλεση του φοιτητή της Νομικής, Δημητρίου Σταθόπουλου, από μονάδες των Ες – Ες στις 2 Ιουλίου του 1944.
Ας πάρουμε όμως τα γεγονότα από την αρχή. Μέσα στα Καστέλλια ήταν στρατοπεδευμένος από πολύ καιρό στο σχολείο ένας λόχος των Ες – Ες.
Ο επικεφαλής λοχαγός τους είχε επιτάξει για να διαμένει το σπίτι του Δημητρίου Ανδριτσόπουλου που βρίσκεται στην πλατεία των Καστελλίων, σε απόσταση 200 μέτρων από το σχολείο και την εκκλησία.
Αρχές Ιουλίου. Mεσάνυχτα. Mια αντάρτικη ομάδα επιτίθεται κατά του στρατοπέδου των Ες – Ες και ένας από τους αντάρτες, ο Νικηταράς, Κρητικός στην καταγωγή, χώνεται μέσα στο σκάμμα που είχαν κατασκευάσει οι Γερμανοί μπροστά από το σπίτι του Ανδριτσόπουλου.
Ο διοικητής της μονάδας έμενε εκεί μαζί με τον ιπποκόμο του.
Σε μια στιγμή, όταν αντιλαμβάνονται την επίθεση των ανταρτών, βγαίνουν έξω για να δουν τι συνέβη. Πρώτος κατεβαίνει τα σκαλιά ο ιπποκόμος, αλλά πέφτει πάνω στον Κρητικό που είναι κρυμμένος στο σκάμμα και ο οποίος τον μαχαιρώνει. Ο Γερμανός πριν πεθάνει φωνάζει ένα σύνθημα που βοηθάει τον λοχαγό να αντιληφθεί την επίθεση. Αυτός τρέπεται σε φυγή από την ταράτσα και φτάνει στο σχολείο – στρατόπεδο του. Οι άνδρες του λόχου του είναι πλέον έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τους αντάρτες και ο αιφνιδιασμός αποτυγχάνει. Εκείνοι αποχωρούν αφήνοντας πίσω έναν πληγωμένο συναγωνιστή.
Την άλλη μέρα το πρωί με διαταγή του λοχαγού, συλλαμβάνονται πάνω από τριάντα πέντε Καστελλιώτες και μαζί τους ο πρόεδρος της Κοινότητας, Μιχάλης Μοσχολιός. Συλλαμβάνονται όμως και άλλοι μη Καστελλιώτες, που έτυχε να βρίσκονται στο χωριό ως επισκέπτες. Τους μεταφέρουν όλους μαζί στο σκάμμα όπου έγινε το φονικό και αρχίζει το ανακριτικό έργο, με την βοήθεια του Δαδιώτη διερμηνέα, Θωμά Ζωγράφου.
Μετά την ανάκριση τους κλείνουν όλους στην αποθήκη, με σκοπό να τους στείλουν στην Λαμία για εκτέλεση.
Την ώρα που γίνεται ο εγκλεισμός τους, σπεύδει επί τόπου ο γερμανομαθής φοιτητής της Νομικής, Δημήτριος Σταθόπουλος, για να βοηθήσει τους συγχωριανούς του.
Ο φοιτητής, παρουσία του ταγματάρχη και του διερμηνέα, απευθύνεται με θάρρος στον Γερμανό λοχαγό: «Αυτοί που έχεις κλεισμένους στην αποθήκη δεν είναι οι αντάρτες που σου επιτέθηκαν την νύχτα. Είναι συγχωριανοί μου Καστελλιώτες. Μπορείς να ρωτήσεις και τον πρόεδρο της Κοινότητας και όποιον άλλο θέλεις. Αν θέλεις να πιάσεις του αντάρτες, πήγαινε εκεί ψηλά που περπατάνε», είπε και έδειξε το βουνό.
Άλλες πληροφορίες βέβαια -πολύ πιο συγκλονιστικές- θέλουν τον νεαρό να έχει εξίσου αντιστασιακή δράση και να διαθέτει τον εαυτό του προς ανταλλαγή με τους ομήρους!
Ο λοχαγός εξαιρετικά ενοχλημένος διατάζει να τον κλείσουν κι εκείνον -και μάλιστα βίαια- στην πέτρινη αποθήκη. Ο παριστάμενος ταγματάρχης των Ες – Ες δείχνει ξεχωριστό ενδιαφέρον να πληροφορηθεί ποιοι από τους κρατούμενους είναι κάτοικοι του χωριού. Γι’ αυτό το σκοπό ζητάει από τον κρατούμενο πρόεδρο της κοινότητας να του παραδώσει μια γραπτή δήλωση. Αφού διαπιστώνουν ότι οι κρατούμενοι δεν είναι αντάρτες, το μεσημέρι της επόμενης μέρας τους αφήνουν ελεύθερους, εκτός από τον Δημήτριο Σταθόπουλο και τον Δημήτριο Σκωλίκη που ο λοχαγός ζητάει να προωθηθούν στην Λαμία. Στην Ανωτέρα Στρατιωτική Διοίκηση των Ες – Ες στην Λαμία, αποφασίζουν να αφήσουν ελεύθερο μόνο τον Σκωλίκη.
Η απόφαση δεν ήταν ίδια για τον άτυχο Σταθόπουλο ο οποίος το πρωί της 4ης Ιουλίου 1944 εκτελείται με πιστόλι εξ επαφής στην Ρεματιά της Ξεριώτισσας στη Λαμία.
Η τοπική κοινωνία τίμησε τον νεκρό, με προτομή που στήθηκε σε κεντρική πλατεία των Καστελλίων.
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, η αποθήκη αυτή μετατράπηκε σε παντοπωλείο που εξυπηρετούσε τους Καστελλιώτες, αλλά και τους κατοίκους των πάνω χωριών Οινοχώρι (πάνω Κάνιανη), Σκλήθρο, Καλοσκοπή (Κουκουβίστα), Πανουργιάς (Ντρέμισσα), Πυρρά (Γκούρα), Μαυρολιθάρι, Αθανάσιος Διάκος (Μουσουνίτσα) κ.λπ.
Οι κάτοικοι των πάνω χωριών αντάλλασσαν εκεί τα προϊόντα που παρήγαγαν (καρύδια, μήλα, κάστανα, κεράσια, φασόλια κ.λπ.) με εμπορεύματα από τα Καστέλλια. Χωρίς υπερβολή έξω από το παντοπωλείο των Παπαευθυμίου – Αποστολόπουλου, ξεφόρτωναν και φόρτωναν καθημερινά δεκάδες ζώα.
Η αποθήκη Παπαευθυμίου, μετά την Κατοχή, υπήρξε ο βασικός χώρος διανομής προϊόντων (τρόφιμα, ρούχα κ.λπ.) που διένειμαν οι ξένες αποστολές. Στο πλαίσιο της βοήθειας που παρείχαν κυρίως οι ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία κ.λπ.
Στο πλαίσιο της Αμερικανικής βοήθειας, ο Οργανισμός UNRA μοίραζε τα ζώα (υποζύγια) στους Καστελλιώτες που είχαν χάσει τα ζώα τους κατά την περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης.
Σ’ αυτό το κτίριο προβλήθηκαν και οι πρώτες κινηματογραφικές ταινίες. Αρχικά τα Επίκαιρα, έργα του βωβού κινηματογράφου, αλλά και οι πρώτες ελληνικές ταινίες όπως η «Γκόλφω», «Ο Αγαπητικός της Βοσκοπούλας» κ.λπ.
Πηγή: Απόσπασμα από το «Σχεδίασμα Απομνημονευμάτων Δημήτρη Χρ. Χαλατσά», που αυτούσιο έχει συμπεριληφθεί στο βιβλίο του Βαγγέλη Κωτσίκη «Δημήτρης Χρ. Χαλατσάς: Ο στοχαστής, ο δικηγόρος, ο Καστελλιώτης», εκδόσεις ΙΩΝ.